حفره‌های گازی قابل شناسایی و تحلیل نیستند؛ بازرس کار ما تا ده دقیقه قبل حادثه، بغل دست این عزیزان بوده و میزان سنجش گاز را صفر اعلام کرده؛ ده دقیقه بعد، در دقایق پایانی شیفت کار، هنگام خروج کارگران این حادثه رخ داده؛ بنابراین احتمالاً تصاعد گاز و ایجاد حفره‌ گازی عامل حادثه بوده است.

بازهم یک معدن ذغال سنگ «قتلگاه کارگران» شد؛ عصر دوازدهم اردیبهشت، شش کارگر در تونل زرمجاهِ معدن ذغال سنگ البرز شرقی (طزره) به دلیل اجتماع ناگهانی گاز، زیر آوار مدفون شدند؛ این کارگران ساعت‌ها میان مرگ و زندگی دست و پا زدند، با اجل معلق که بالای سرشان می‌چرخید به سختی جنگیدند اما عاقبت جان سالم به در نبردند؛ در ساعات آغازین بامداد، بعد از حدود ۹ ساعت ماندن زیر آوار، اجساد شش کارگر بیرون کشیده شد

گفته می‌شود عمق تونلی که انفجار در آن رخ داده ۷۰۰ متر است و حادثه در عمق ۴۰۰ متری آن رخ داده است. به روال همیشه، «علت حادثه» همچنان در دست بررسی است و روزها طول می‌کشد تا یک گزارش تخصصی با ادبیات کارشناسانه بیرون بیاید! اما هیچ زمان مقصرین واقعی این دست حوادث شناسایی و مجازات نمی‌شوند. به راستی مرگ ناگهانی و دلخراش شش کارگر طزره تقصیر کیست؟ مرگ کارگران معدن زمستان یورت چطور؟ مرگ دردناک کارگرانی که سخت‌ترین کار دنیا را با کمترین دستمزدها بدون هیچ چشمداشتی برعهده دارند و فقط خواسته‌ی بسیار کوچکی دارند که برآورده نمی‌شود: جانمان حفظ شود! برای ایمنی هزینه کنید، لطفاً برای جان کارگران هزینه کنید!

عصر دوازدهم اردیبهشت ماه، شش کارگر باسابقه و قراردادی شرکت البرز شرقی، خیلی ناگهانی، در تونل محل کارشان جان خود را از دست دادند؛ اخبار ساعات اولیه متناقض بود؛ کانال‌های خبری و رسانه‌ها از عملیات امداد و نجات و تداوم این عملیات خبر می‌دادند! عملیاتی که هیچ زمان نتوانسته جان کارگران مدفون زیر آوار معادن را واقعاً نجات دهد؛ ۴۳ کارگر معدن زمستان یورت را یادمان نرفته که مرگ مفاجا به ناگهان گریبان‌شان را گرفت؛ بعد از آن، معادن کشور بازهم حوادث مرگبارِ بسیار داشتند.

مرگ شش کارگر، اولین حادثه مرگبار در معدن ذغال سنگ البرز شرقی نیست؛ ۱۲ ظهر روز شنبه ۱۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰، در تونل شماره ۴۲ معدن بزرگ طزره، دو کارگر جوانِ ۳۰ و ۳۵ساله حبس شدند و بعد از گذشت شش روز، بالاخره امدادگران توانستند جسد آنها را بیرون بکشند. آن زمان دو کارگر پیمانکاری به نام‌های میلاد روشنایی و سید اصغر افضلی از دامغان، جان خود را از دست دادند. کمی در زمان جلوتر می‌آییم؛ پانزدهم اسفند ۱۴۰۱، منابع کارگری در استان سمنان از زخمی شدن ۴کارگر بر اثر انفجار در معدن زغال سنگ طزره خبر دادند.

همان اسفند ۱۴۰۱ کارگران به ما گفتند: این واحد معدنی به صورت خصوصی فعالیت دارد و مسائل ایمنی در آن به درستی رعایت نمی‌شود. در این چند سالی که از فعالیت این واحد معدنی می‌گذرد، نظارت بر فعالیت معدن بسیار کم بوده است.

حالا شش ماه بعد، حادثه‌ای دردناک دیگری منجر به مرگ شش کارگر شده است؛ صبحِ بعدِ حادثه، به سراغ همکاران آن‌ها رفتم؛ یکی از کارگران معدن طزره می‌گوید: کارگران متوفی، قراردادی بودند و با خود معدن قرارداد داشتند؛ این حادثه خیلی ناگهانی رخ داده؛ مشخص نیست چرا وقتی تونل دو تا تهویه داشته، گاز آن‌چنان جمع شده که به مرگ شش کارگر انجامیده؟

به گفته‌ی این کارگر، تجمع گاز در معدن ذغال سنگ البرز شرقی، قبل از این بازهم اتفاق افتاده؛ او می‌گوید: چند سال قبل، همین اجتماع گاز منجر به مرگ یک کارگر شد، مشابه این حادثه بارها رخ داده….

همکاران این شش کارگر می‌گویند متوفیان همه متاهل و پدر چند فرزند بوده‌اند؛ همگی از کارگران پرسابقه‌ی معدن بوده‌اند که بلااستثنا قرار بوده یکی دو سال دیگر بازنشست شوند؛ ۵ کارگر متوفی ساکن دامغان و یکی ساکن شاهرود بوده است.

بعد از حادثه، معدن طزره تعطیل شده است؛ کارگران می‌گویند امروز که سرکار رفتیم گفتند تعطیل است، گویا وزیر کار آمده، نوشدارو بعد از مرگ سهراب! احتمالاً تا آخر هفته هم کار ما تعطیل است…..

به سراغ قنبری (سرپرست شرکت معدن البرز شرقی طزره) رفتم؛ او در پاسخ به این سوال که چرا این اتفاق افتاد، مگر معدن تهویه و ایمنی کافی نداشت؛ گفت: ما همین دیروز صبح جلسه داشتیم در آن زمان، هیچ نقطه بحرانی در هیچ جای معدن ما وجود نداشت؛ در ارتباط با حادثه، تحلیل‌های اولیه ما وجود یک حفره‌ی گازی را نشان می‌دهد اما علت واقعی حادثه در دست بررسی است و کارشناسان آن را به زودی اعلام می کنند.

سرپرست معدن طزره افزود: حفره‌های گازی قابل شناسایی و تحلیل نیستند؛ بازرس کار ما تا ده دقیقه قبل حادثه، بغل دست این عزیزان بوده و میزان سنجش گاز را صفر اعلام کرده؛ ده دقیقه بعد، در دقایق پایانی شیفت کار، هنگام خروج کارگران این حادثه رخ داده؛ بنابراین احتمالاً تصاعد گاز و ایجاد حفره‌ گازی عامل حادثه بوده است.

قنبری می‌گوید حفره‌های گازی قابل شناسایی و پیش‌بینی نیستند؛ از او می‌پرسم پس چطور در معادن ژاپن و نروژ و کشورهای پیشرفته و ایمن، چنین حفره‌های مرگباری ایجاد نمی‌شود؛ چطور حفره‌ای ایجاد شده که شش کارگر را به سادگی به دام مرگ انداخته؛ سرپرست معدن در پاسخ می‌گوید: تصاعد آنی گاز رخ داده؛ این یک بحث کاملاً تخصصی است؛ کارشناسان باید موضوع را با دقت بررسی کنند و اصل موضوع را بشکافند.

تصاعد آنی گاز یا هر چیز دیگر که موجب مرگ این کارگران شده، هیولای ناشناخته‌ای نیست که از بیرون به معدن حمله آورده باشد؛ قواعد ایمنی همه چیز را به دقت مشخص کرده و معدن طزره بخش HSE و ایمنی دارد؛ در عین حال بازرسان کار وظیفه دارند به طور مستمر به کارگاه سرکشی کنند؛ در ساعات اولیه صبح سیزدهم شهریور به سراغ حسینی سرپرست واحد ایمنی معدن طزره رفتم؛ این مقام مسئول حاضر نشد اطلاعاتی در اختیار ایلنا قرار دهد؛ او گفت من اطمینان ندارم شما از کجا تماس می‌گیرید! تماس‌های بعدی با این فرد مسئول همگی بی‌پاسخ ماند!

بهروز افروز، قربانعلی کمال، حسین غزائیان، حمید ایزدی، ابوالفضل غنایی و محمد نعیمی صفت، کارگرانی هستند که دیروز حوالی ظهر برای آغاز یک شیفت کاری پا به تونل زرمجاهِ معدن طزره گذاشتند؛ در آن ساعات کار، یکی دو نفر در فکر عروسی فرزندانشان بوده‌اند، باقی در فکر بازنشستگی در سال‌های پیش رو؛ حتماً چند نفر از آن‌ها قبل از کار سینه را صاف کرده‌اند و همه چیز با چند سرفه‌ی خشک آغاز شده است، سرفه‌های خشکی که همیشه از سینه‌های دردناک معدنکاران بیرون می‌آید…..

اما چند ساعت بعد، فقط چند ساعت بعد، مرگ از راه رسیده، مرگی دلخراش با گاز که یک پایان تلخ رقم زده و همه چیز را زیر آوار مدفون کرده؛ طعم این پایان بسیار تلخ است: این شش کارگر دیگر هرگز روی زمین پا نمی‌گذارند؛ همه چیز همان اعماق زمین تمام شده است اما سوالات ما همچنان بی‌پاسخ و ناتمام است. چرا معادن ما اینقدر قربانی می‌گیرند، چرا به ایمنی معادن به طور جدی ورود نمی‌کنند، وطیفه‌ی وزارت صنعت، معدن و تجارت چیست، واردات خودروهای لاکچری برای آقازاده‌ها یا ایمن‌سازی معادن کشور که محل نان درآوردنِ زحمتکش‌ترین قشر طبقه‌ی کارگر هستند؟!
گزارش: نسرین هزاره مقدم