حدود چهار دهه دولت و ملت ایران از مهاجران و اتباع سرگردان از سیاست جنگ طلبانه کشورهای غربی در افغانستان پذیرایی کرده‌اند و این درحالیست که کشورها و نهادهای بین‌المللی که توسط غربی‌ها مدیریت می‌شوند، کمترین میزان حمایت را از ایران دارند که کارنامه دیگری از استانداردها و برخوردهای دوگانه حقوق بشری آنها به شمار می‌آید.

ایران سالیان متمادی پذیرای میلیون‌ها مهاجر از کشورهای همسایه بوده است. حضور قدرت‌های خارجی و دخالت آنها در کشورهای همسایه ایران در منطقه غرب آسیا و تغییرات سیاسی سریع در این کشورها، همواره موجب سرازیر شدن میلیون‌ها آواره و پناهنده به کشور شده است؛ به‌گونه‌ای که به گفته محسن دودانگه معاون اقتصادی سازمان ملی مهاجرت در ۴۰ سال اخیر نزدیک به ۵۰ میلیون نفر از کشورهای همسایه در فواصل زمانی به ایران مهاجرت کردند و پس از اقامت‌های گوناگون به صورت خودخواسته یا اجباری به کشورهای مبدأ خود بازگردانده شده‌اند؛ بخشی دیگر از این جمعیت نیز در کشور باقی مانده و سکنی گزیده‌اند.
با این حال، پس از چهار دهه میزبانی از اتباع مهاجر افغان که به زور جنگ‌طلبی غرب نشینان مجبور به ترک خانه و دیار خود شدند، جمهوری اسلامی و مردم ایران همچنان این مهاجران را در کنار خود هم پیاله دانسته و در کار و زندگی خود شریک کرده‌اند اما سازمان‌های مدعی حقوق بشری، میلیاردها دلار سهم حمایت کشورهای مهاجرپذیر را همچون غنایم جنگی در میان دوستان و رفقای خود تقسیم می‌کنند. سال‌هاست که سازمان و نهادهای بین‌المللی فرسنگ‌ها دورتر از شعارهای خود، نسبت به میلیون‌ها مهاجر و خسارت آن به اقتصاد ایران بی‌تفاوت بوده‌اند.

مهاجران و جیب میزبان

برای شناخت بیشتر استاندارد دوگانه غربی‌ها فقط به یک گزارش وزارت بهداشت در سال گذشته اشاره می‌کنیم که در آن اعلام کرد: به ازای هزینه ۵۰۰ دلاری برای هر تبعه و مهاجر افغانستانی در بخش‌های بهداشتی و درمانی، تنها ۱۰ دلار توسط کمیساری عالی سازمان ملل در امور پناهندگان پرداخت می‌شود.

شانه خالی کردن نهادهای غربی از بار سنگین مهاجران افغانستانی در ایران

بر اساس آمار وزارت کشور بیش از ۹۰ درصد از اتباع حاضر در ایران، افغانستانی هستند که تعداد آنها حدود چهار میلیون و ۱۰۰ هزار نفر برآورد می شود؛ به گفته بهزاد مرادی پور معاون سازمان ملی مهاجرت وزارت کشور، حدود ۳۰۰ هزار نفر از این ۴ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر تحت عنوان «خود معرف» بازگشتند و مشاهده می‌شود که از مرز ما روزانه بین ۶ تا ۸ هزار نفر خارج می‌شوند. پیش بینی سازمان ملی مهاجرت این است که افرادی که به صورت غیرقانونی وارد کشور شده‌اند؛ در نهایت بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر هستند و مجموع اتباع قانونی و غیرقانونی که در ایران حضور دارند، به پنج میلیون نفر هم نمی‌رسد.

معاون سازمان ملی مهاجرت وزارت کشور تاکید کرد: از جمعیت حدود پنج میلیون نفری اتباع افغانستان در ایران، ۳۵ درصد یعنی حدود یک میلیون و ۸۵۰ هزار نفر زنان، حدود ۷۰۰ هزار دانش‌آموز، ۱۲۰ هزار نفر دانشجو، ۲۰ هزار طلبه علوم دینی در قم و ۱۰ هزار در سایر حوزه‌های علمیه کشور هستند. بخشی از آنها هم کودک و نیازمند تعلیم نیستند. حدود پنج درصد هم افراد سالخورده یا بالای ۴۰ سال هستند که از سر اضطرار وارد کشور شده‌اند.

بی‌تفاوتی نهادهای بین المللی

ایران در دهه‌های اخیر به دلیل شرایط خاص سیاسی و امنیتی در حوزه های پیرامونی خود میزبان مهاجرانی از همسایگانی از شرق و غرب مرزهای خود بوده اما سازمان‌های بین المللی مسئول در حوزه مهاجرت، در یک قلم تنها ۲ تا سه درصد هزینه درمان سلامت و درمان مهاجران را به ایران پرداخت می‌کنند و همین میزان نیز همواره به بهانه تحریم‌های سیاسی و قطع دسترسی به بانک‌های بین المللی با اما و اگر به دست ایران می‌رسد.
رئیس دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در جمهوری اسلامی ایران آبان ۱۴۰۰ در صفر به مشهد گفت: «در حال حاضر میزان کمک‌های سازمان‌های بین المللی برای رسیدگی به نیازهای مهاجران افغان در ایران اندک است و بیشتر حمایت‌ها توسط دولت و مردم ایران انجام می‌شود.»
سال گذشته نیز صادق رضادوست مدیرکل پیشین امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور گفت که برای سال ۲۰۲۳ بودجه مصوب سازمان ملل جهت کمک به اتباع خارجی مقیم ایران ۱۱۴ میلیون دلار است.

وی همچنین متذکر شد که بین بودجه مصوب و مقدار پرداختی نهایی تفاوت زیادی وجود دارد؛ به نحوی که سال ۱۴۰۱، میزان ۱۱۶ میلیون دلار بودجه مصوب ایران بود ولی تنها ۶۸ میلیون دلار آن محقق و پرداخت شد. این بودجه مصوب معادل ۶ درصد هزینه‌های اتباع خارجی در ایران است و ۹۴ درصد دیگر هزینه‌های آن‌ها را جمهوری اسلامی ایران به طور رایگان در زمینه‌های بهداشتی، آموزشی و غیره تامین می‌کند.

پیش از این نیز مهدی فیاضی رئیس مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور در مصاحبه‌ای اعلام کرد: هزینه جاری اتباع در سال حدود ۲۲۰ میلیون یورو است. هزینه پنهان و زیرساخت‌های لازم برای آنها در هر سال نیز حدود یک میلیارد یورو است.به گواه مستندات و آمار موجود از همکاری‌های نهادهای بین‌المللی و کشورهای غربی و با توجه به هزینه‌های سنگین مهاجران؛ آنچه تاکنون به اتباع خارجی از سوی این نهادها ارائه شده، اعتبارات بسیار ناچیزی است که در این سال‌ها به مهاجران در ایران تخصیص یافته است؛ در حالی که شنیده می‌شود این سازمان‌ها میلیاردها دلار به کشورهایی که به مراتب میزان مهاجران کمتری نسبت به ایران دارند، کمک می‌کنند.

چرایی بی مسئولیتی نهادهای بین المللی؟

رئیس سازمان ملی مهاجرت در گفت‌و گو با خبرنگار ایرنا به موضوع چرایی کمک‌های اندک نهادهای بین المللی به ایران در حوزه مهاجران پرداخت و اظهار داشت: کشورها و نهادهایی که در حوزه مهاجرت مسئول یا متاثر هستند، کمترین کمک را به جمهوری اسلامی ایران طی چند دهه اخیر داشته‌اند و باید گفت که بیشتر بار مهاجران بر دوش دولت و مردم ایران بوده است.

عبدالله مبینی از رفتار دوگانه غرب و نهادهای بین المللی نسبت به کشورهای مهاجرپذیر انتقاد کرد و افزود: کشورهای اروپایی ۷۵ درصد منابع و حمایت در حوزه مهاجرت را به کشور اوکراین که به مراتب جمعیت اتباع کمتری دارد اختصاص داده است؛ در حالی که جمهوری اسلامی در چند دهه اخیر با میزبانی از مهاجرت از ایجاد موج سنگین مهاجرت به اروپا جلوگیری کرده و از هزینه آن برای غربی‌ها کاسته است.وی ادامه داد: امروز حتی شاهد کاهش کمک‌های نهادهای بین‌المللی برای مهاجران هستیم و همین مسئله و افزایش بار هزینه سنگین مهاجران باعث شده است تا سیاست مهاجرتی را به سمت تغییر و تحول اساسی پیش ببریم.

رئیس سازمان ملی مهاجرت، علت سیاست دوگانه غرب در شعار و عمل را نیز برخوردها و رویکردهای سیاسی دانست و افزود: امروز جمهوری اسلامی ایران که به دلیل سیاست‌های غلط غرب پذیرای میلیون ها مهاجر شده است، کمترین میزان کمک را دارد.مبینی با بیان اینکه در چهار دهه گذشته با تمامی حواشی و فراز و فرودها، مردم ایران میزبانان خوبی برای مهاجران بودند، تاکید کرد: تغییر سیاست مهاجرتی جمهوری اسلامی ایران ناشی از فشار هزینه‌ای آن است و به طور حتم سیاست کلان مبتنی بر منافع ملی مردم ایران تنظیم خواهد شد و در صورت عدم حمایت لازم از سوی غرب، آنها بیشترین هزینه را پرداخت می کنند و متحمل آسیب‌های ناشی از آن خواهند شد./ایرنا